İçinde, ‘neyi barındırdığı ve neleri kapsadığını’ bilmemiz gereken bazı terimler ve tanımlamalar vardır.
- İnsan olarak, özellikle ‘kadın’ olarak bilmemiz gereken tanımlamalardır bunlar.
- Bizi zorlayan, şaşırtan, yoran, zarar veren, kaygı yaratan, anlamlandıramadığımız, amacını/ faydasını kestiremediğimiz, durduramadığımız tekrarlayan davranışlar vardır.
- Bazen en yakınlarımızdan, ailemizden, dostlarımızdan bazen çalıştığımız çevreden gelen bu davranış örüntüleri sandığımız kadar masum olmayabilir.
- Kendi toplumumuz ve kültürümüze uygun olarak bazı tutumları görmezden gelmek, yumuşatmak belki de bize zarar veren davranışları beslemektir.
- Aşağıda sadece aklımızda kalması için çok kısa birkaç bilgi paylaşmak isterim.
KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN TANIMI
- Birleşmiş Milletler Kadınlara Yönelik Şiddetin Önlenmesi Bildirgesi kadınlara yönelik şiddeti;
- “ister kamusal isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel veya psikolojik acı veya ıstırap veren veya verebilecek olan cinsiyete dayanan bir eylem veya bu tür eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma” (1. madde) şeklinde tanımlamaktadır.
- Bu tanımın son yorumlamalarına “kurbanı ekonomik ihtiyaçlardan yoksun bırakmak” da dahil edilmiştir.
- (G.A. res. 48/104, 48 U.N. GAOR Supp. (No. 49) at 217, U.N. Doc. A/48/49 1993- Radhika Coomaraswamy, Kadınlara Yönelik Şiddet Özel Raportörü, İnsan Hakları Komisyonu’na Rapor, UN Doc. E/CN.4/2003/75, 6 Ocak 2003,)
- Dünya Sağlık Örgütü, eşlerin uyguladığı şiddeti, yakın bir ilişkide fiziksel, psikolojik ya da cinsel hasara yol açan her tür davranış olarak tanımlamıştır.
- Bunların içinde tokat atma, vurma, tekmeleme ve dövme gibi fiziksel saldırı fiilleri,sindirme, sürekli küçük düşürme ve aşağılama gibi psikolojik taciz,cinsel ilişkiye zorlama ve öteki cinsel zor kullanma biçimleri, bir kimseyi ailesinden ve arkadaşlarından uzaklaştırma, hareketlerini gözleme ve bilgi ya da yardıma ulaşmasını kısıtlama gibi çeşitli kontrol edici davranışlar olarak tanımlamaktadır.
- ( Dünya Sağlık Örgütü, World Report on Violence and Health (Şiddet ve Sağlık Üzerine Dünya Raporu), Cenevre, 2002.
EVRENSEL İNSAN HAKLARI BİLDİRGESİ
- Madde 1- Bütün insanlar özgür, onur ve haklar bakımından eşit doğarlar.
- Madde 2- Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasal veya başka bir görüş, ulusal veya sosyal köken, mülkiyet, doğuş veya herhangi başka bir ayrım gözetmeksizin bu Bildirge ile ilan olunan bütün haklardan ve bütün özgürlüklerden yararlanabilir.
- Madde 3 -Yaşamak, özgürlük ve kişi güvenliği herkesin hakkıdır.
- Madde 4- Hiç kimse kölelik veya kulluk altında bulundurulamaz, kölelik ve köle ticareti her türlü biçimde yasaktır.
- Madde 5- Hiç kimseye işkence yapılamaz, zalimce, insanlık dışı veya onur kırıcı davranışlarda bulunulamaz ve ceza verilemez.
- Madde 16
1. Yetişkin her erkeğin ve kadının, ırk, yurttaşlık veya din bakımlarından herhangi bir kısıtlamaya uğramaksızın evlenme ve aile kurmaya hakkı vardır.
2. Evlenme sözleşmesi, ancak evleneceklerin özgür ve tam iradeleriyle yapılır.
3. Aile, toplumun, doğal ve temel unsurudur, toplum ve devlet tarafından korunur.
- Madde 17
1. Herkesin tek başına veya başkalarıyla ortaklaşa mülkiyet hakkı vardır.
2. Hiç kimse keyfi olarak mülkiyetinden yoksun bırakılamaz.
- Madde 22- Herkesin, toplumun bir üyesi olarak, sosyal güvenliğe hakkı vardır. Ulusal çabalarla ve uluslararası işbirliği yoluyla ve her devletin örgütlenmesine ve kaynaklarına göre, herkes onur ve kişiliğinin serbestçe gelişim için gerekli olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarının gerçekleştirilmesi hakkına sahiptir.
- Madde 25
1. Herkesin kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes, işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.
2. Anaların ve çocukların özel bakım ve yardım görme hakları vardır. Bütün çocuklar, evlilik içi veya evlilik dışı doğmuş olsunlar, aynı sosyal güvenceden yararlanırlar.
- Madde 26
1. Herkes eğitim hakkına sahiptir. Eğitim, en azından ilk ve temel eğitim aşamasında parasızdır. İlköğretim zorunludur. Teknik ve mesleksel eğitim herkese açıktır. Yüksek öğretim, yeteneklerine göre herkese tam bir eşitlikle açık olmalıdır.
(Güç ve denetim resminin altına şu kaynağı küçük olarak belirtelim,’ Adapted from The Domestic AbuseIntervention Project Duluth Minnesota developed by Casa Myrna Vazquez) Ve resmi makalede uygun bir yere yerleştirelim
ŞİDDET ÇEŞİTLERİ
FİZİKSEL ŞİDDET:
- Güç kullanımına dayanan ve fiziksel bir zararvermeye yönelik saldırgan davranışların tümü fiziksel şiddet olarak değerlendirilmektedir,
- Tokat, tekme, yumruk atmak, bağlamak, saç çekmek, kesici ve delici aletler ya da silahla yaralamak, sağlıksız koşullarda yaşamaya zorlamak, sağlık hizmetlerinden yararlanmayı engellemek ve öldürmek fiziksel şiddet tanımına dahildir. (Atman, 2003).
CİNSEL ŞİDDET:
- Dünya Sağlık Örgütü cinsel şiddeti, iş, ev ya da her türlü ortamda gerçekleştirilebilen, cinsel ilişkiye zorlama, istenmeyen cinsel davranışlarda bulunma, cinselliği vurgulayan eleştirilerde bulunma ve sözler söyleme, istenmeyen cinsel içerikli konuşmalar yapma davranışları olarak tanımlamıştır.
- Cinsel şiddet, cinselliğin bir tehdit, sindirme ve kontrol etme aracı olarak kullanılmasını da içerir.
- Evlilik içi ya da evlilik dışı tecavüz (kişinin istemediği zamanda, istemediği şekilde, istemediği biriyle cinsel ilişkiye zorlanması), cinsel taciz (sözlü ya da yazılı cinsel içerikli rahatsızlık verici davranışlar; örneğin cinsel imalar içeren telefon mesajları, mektuplar), zorla cinsel içerikli yayın izletmek, çocuk doğurmaya veya doğurmamaya zorlamak, zorla kürtaj yaptırtmak, fuhuşa zorlamak, zorla evlendirmek, ‘cinsel şiddet’ olarak tanımlanır.
- Kadına yönelik cinsel şiddetin sonuçları ölümcül olmayan sonuçlar (istenmeyen gebelikler, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, jinekolojik sorunlar, kendine zarar veren davranışlar, düşükler, baş ağrısı), psikolojik sonuçlar (depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, korku, kaygı, kendine güvensizlik, cinsel bozukluklar, yeme sorunu) ve ölümcül sonuçlar (intihar, öldürme, HIV/AIDS) olarak üç grupta toplanabilir. (Atman, 2003).
- (Cinsel taciz: Taraflardan birinin rızası dışında uygulanan her çeşit cinsel davranıştır. 18 yaş altı kişiler söz konusu olduğunda RIZAYA bakılmaz. 18 yaşından küçük bireylerde rızası olsun olmasın, uygulanan her çeşit cinsel davranış cinsel tacizdir. )
PSİKOLOJİK (DUYGUSAL) ŞİDDET:
- Kişinin bedeninden çok ruh sağlığını hedef alan şiddet türüdür. Genellikle bir defa ile sınırlı kalmaz, sürekliliği olan eylemlerdir.
- Bağırmak, korkutmak, küfür veya hakaret etmek, aileyle, arkadaşlarla, görüştürmemek, giyim tarzıyla ilgili baskı yapmak, çocuklarından uzaklaştırmak, sürekli kontrol altında tutmak, başkalarıyla kıyaslamak, sevdiği eşya veya hayvanlara zarar vermek, tehdit etmek, aynı şekilde düşünmeye zorlamak gibi eylemler ‘psikolojik şiddet’ tanımı içinde yer alır. Bu davranışlar tekrarlayıcıdır.
- Bireyin benlik duygusunu ortadan kaldırmaya ya da en azından yaralamaya yönelik bilinçli davranışlardır. Kişiyi bir süre sonra yardıma muhtaç hale getiren bir süreçtir.
- Psikolojik şiddetin etkileri çoğunlukla gözle görülür olmadığı için geç tanınır. Psikolojik şiddet görenlerde sürekli korku, kaygı, kendini değersiz hissetmek, depresyon, intihar eğilimi, bağımlılık, utanç ve suçluluk duygusu, uyku ve beslenme bozuklukları, sosyal ilişkilerin bozulması gibi duygusal/psikolojik sıkıntılar sıktır.
EKONOMİK ŞİDDET:
- Ekonomik kaynakların ve paranın düzenli bir şekilde kadın üzerinde bir yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak kullanılmasıdır. Koşullar elverdiği halde evin masraflarını karşılamamak, kişinin mallarına ve gelirine el koymak, çalışmasına engel olmak, istemediği işte zorla çalıştırmak gibi davranışlar ekonomik şiddettir.
ŞiDDETİN RUHSAL SONUÇLARI
- Travma Sonrası Stres Bozukluğu, depresyon, anksiyete, panik bozukluk, cinsel işlev bozuklukları, alkol-madde kötüye kullanımı, düşük benlik saygısı….
- Şiddetin her türü özellikle geç tanınıp, ağır hasar verdiği ve sıklıkla kadınların daha fazla maruz kaldığı ‘Psikolojik şiddet’in tanınması önemlidir.